Karay türkçesi ve Türkiye türkçesinin ses bilgisi yönünden karşılaştırılması

TDE 4, 9 s.Karaim Türkçesi Kuzeybatı (Kıpçak) grubu Türk lehçelerinden biridir. Ses bilgisinde: 1) Halits ağzında, Trakay ağzında bulunan yuvarlak, ön ünlüler ö, ü bulunmaz. Bunların yerine Halits ağzında e, i kullanılır: Trak. öp-, Hal. äp- ‘öpmek’, Trak. yür-, Hal. yir- ‘yürümek’; 2) Eklerde Halits ağzının e ünlüsüne karşılık Trakay ağzında yä vardır (alfabede я ile gösterilir): Trak. kel’gyänl’yär, Hal. kelgenler ‘gelenler’; 3) Trakay ağzındaki ş, y, ç, c ünsüzlerine karşılık Halits ağzında s, z, ts, dz, vardır: Trak. baş ‘baş’, terejyä ‘pencere’, aç ‘aç’, can ‘can’, Halits ağzında bas, tereze, ats, dzan; 4) Trakay ağzında kelime sonu arka damak q’sı sızmalı gırtlak sesi x’ye; Halits ağzında ise orta damak k’sine dönüşür: Trak. barmax, Hal. barmak ‘parmak’; 5) ay diftongu Trakay ağzında çoğu kez äy olur: Halits ağzında ise değişmez. Trak. buläy, Hal. bulay ‘böyle’; 6) Trakay ağzında çift ll > ñl benzeşmezliği görülür: Trak. äñli, Hal. älli ‘elli’; 7) ñ (ng) sesi Trakay ağzında bazı durumlarda y’ye dönüşür: Trak. maya, Hal. mana ‘bana’; 8) Halits ağzında ti/ki, di/gi nöbetleşmesi görülür: tis/kis ‘diş’, keldi/kelgi ‘geldi’.